Theo đề xuất, ngân sách mới ưu tiên đầu tư vào quốc phòng, chuyển đổi số, nghiên cứu khoa học và hỗ trợ Ukraine tái thiết cũng như tiến trình gia nhập EU. Một trong những điểm đáng chú ý là khoản phân bổ bổ sung trị giá 100 tỷ EUR (khoảng 109 tỷ USD) dành cho Ukraine, bao gồm hỗ trợ tài chính, tái thiết và củng cố an ninh khu vực Đông Âu.

Chi tiêu quốc phòng sẽ tăng mạnh, với ít nhất 131 tỷ EUR (khoảng 143 tỷ USD) được phân bổ, cao gấp 5 lần hiện tại. Đây được coi là động thái thể hiện quyết tâm của EU trong việc tăng cường khả năng phòng thủ, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị kéo dài. Lĩnh vực công nghệ số cũng được ưu tiên tăng vốn đáng kể, với ngân sách dự kiến gấp 5 lần so với hiện tại, đạt 54,8 tỷ EUR (khoảng 59,7 tỷ USD). Ủy ban châu Âu cho biết động thái này nhằm đáp ứng tốc độ cạnh tranh toàn cầu ngày càng gia tăng trong các công nghệ chuyển đổi, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo. Ngân sách cho nghiên cứu và phát triển dự kiến tăng gần gấp đôi lên 175 tỷ EUR (khoảng 190,8 tỷ USD). Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng và giảm giá điện, quỹ Kết nối châu Âu cho lĩnh vực năng lượng sẽ được tăng từ 6 lên 30 tỷ EUR (khoảng 6,54 - 32,7 tỷ USD). Ngoài ra, lĩnh vực này còn có thể tiếp cận quỹ cạnh tranh trị giá 410 tỷ EUR (khoảng 446,9 tỷ USD) để nâng cấp hạ tầng lưới điện và giảm chi phí cho hộ gia đình và doanh nghiệp.

Theo tờ Politico ngày 17-7, Chủ tịch EC von der Leyen gọi đây là kế hoạch ngân sách "tham vọng nhất từ trước đến nay", với định hướng mở rộng, linh hoạt và nâng cao hiệu quả chi tiêu công của Liên minh châu Âu. Một điểm đáng chú ý trong đề xuất lần này là toàn bộ các khoản chi sẽ được ràng buộc chặt chẽ với điều kiện tuân thủ pháp quyền. Bà von der Leyen cam kết sẽ đảm bảo chi tiêu công minh bạch và có trách nhiệm giải trình.

Đề xuất ngân sách mới phản ánh nỗ lực tăng cường tính linh hoạt và khả năng thích ứng của EU trước những biến động lớn trong và ngoài khu vực trong những năm gần đây, như đại dịch COVID-19, xung đột tại Ukraine, giá năng lượng tăng cao, lạm phát và cạnh tranh kinh tế toàn cầu. Việc xây dựng một khuôn khổ tài chính năng động hơn được kỳ vọng sẽ giúp khối ứng phó hiệu quả với các thách thức bất ngờ trong tương lai.

Đề xuất ngân sách này cần được toàn bộ 27 quốc gia thành viên và Nghị viện châu Âu thông qua, với quá trình thương lượng dự kiến kéo dài ít nhất hai năm. Các bên sẽ phải cân nhắc giữa lợi ích riêng và mục tiêu chung nhằm đảm bảo một khung tài chính vững chắc cho tương lai châu Âu.

B.N